Amando Romero Catrillón e o leite galego

"Días pasados, durante su estancia en la coruña, el ministro de Agricultura, señor Diaz Ambrona, visitó la Granja Diplomada que D. Francisco Romero Rey posee en San Saturnino(Prospes), que es verdadero modelo en su género y la primera en Galicia.Lo acompañaban los directores generales de Coordinación, Capacitación, Agricultura, Ganadería, Concentración Parcelaria, Vivienda: gobernador civil, señor Avendaño Porrúa, y otras autoridades.Recorrieron las instalaciones y comprobaron su excelente disposición, de acuerdo con los últimos adelantos. Las referidas personalidades felicitaron a los propietarios de la Granja Diplomada, que próximamente pondrá a la venta en La Coruña y El Ferrol leche certificada cruda de primerísima calidad.La puesta en marcha de la Granja Diplomada de San Saturnino(Prospes), ha sido posible gracias a la decisiva colaboración de autoridades de La Coruña y organismos en relacción con estas cuestiones."

Asi aparece reflexada a noticia da inauguración da primeira explotación de leite fresca certificada en toda Galicia nunha edición da Voz de Galicia de 1966, e que poderiamos situar como punto álxido da vida dun personaxe que sempre dara que falar.

Imaxe da noticia orixinal

Data de publicación do peiódico

BIOGRAFÍA XERAL

A finais do século XVII o marqués de San Sadurniño sae de Madrid camiño a este pequeno territorio galego, e leva consigo a parte dos seus serventes para traballar as súas propiedades. Neste sequito é moi probable que fose José Valcarcel Mejía(1790-1866) que se asentará no lugar de Prospes como arrendatarío do marques.

Escudo do marqués de San Sadurniño

 José contrae matrimonio cunha lugareña, Antonia Lago Lamas(1804-1891) coa que tera varios fillos, entre os cales se encontra Vicenta Valcarcel Lago(1838-1908) que contrae matrimonio con Tomás Romero Varela(1834-1907).Desta xuntanza sae Manuel Romero Valcarcel(1864-1950), que terá 14 fillos coa súa muller María Teresa Rey González ou María de Prospes(1869-1946), dos cales formaba parte Francisco Romero Rey(1904-1991).

Fotografía de Manuel Romero Valcarcel e María Teresa Rey González xunto ao seu horreo 

Francisco Romero Rey e Mercedes Castrillón Orjales

Francisco casa con Mercedes Castrillón Orjales(1912-1991),filla dun emigrante arruinado(Manuel Castrillón Rodríguez) e dunha moza atormentada polo seu padrastro(María Orjales Romeu), en Abril de 1930.Con ela ten catro fillos: María(1931) , Amando(1935), Manuel(1943) e Mercedes(1954) Romero Castrillón.Os catro fillos cursaron os estudos primarios entre as escolas de Lamas e San Sadurniño, pero agás Mercedes ningún rematou estudos superiores. Como facían todos os rapaces fillos de campesiños, unha vez rematada a escola puxeronse a traballar axudando en tarefas agricolas e coidando do pouco gando que tiñan.Amando dase conta de que razas vacunas mais orientadas á explotación leiteira podían resultar rentables e pouco a pouco, tenreira a tenreira , vanse facendo con novas cabezas. No ano 1954 compranlles ás ordes eclesiasticas de Cristorrei e Corazón de María, herdeiros da marquesa (María de la Natividad Quindós y Villaroel), as terras das que levaban sendo arrendatarios toda a vida e que se ubican no lugar de Prospes (San Sadurniño, A Coruña). Arredor do ano 1958 comezou o servicio militar obrigatorio ("mili") en Ceuta.  

Vista das terras e parte da Granxa en Prospes, San Sadurniño

Cinco anos despois casa con Celina María Azucena Sanjurjo Sixto(1944), coa que ten tres fillos: Gelasio(1969), Amando Segundo(1967) e  Celina María(1964) Romero Sanjurjo.No ano 1966 funda a primeira expltación de leite certificada de toda Galicia, inaugurada polo ministro de agricultura Adolfo Díaz-Ambrona Moreno.Anos despois funda unha nova explotación ubicada nas Enchousas (concello das Somozas) e cede a presidencia da outra granxa á súa irmá Mercedes, licenciada en Empresariales. Actualmente está retirado e actua unicamente como conselleiro das empresas.

COMPRA DAS TERRAS

No ano 1954 producese a compra das terras familiares en Prospes. A pesar de que este feito pode parecer vanal, é dunha grande importancia debido ao contexto no que se produciu, xa que neses anos o resto de labregos de San Sadurniño atopabanse loitando pola propiedade das terras que levaban traballando toda a vida como arrendatarios. 

A maioría destes labregos, apoiados polo cura local ,reclamaban o acceso gratuíto á terra mentres que Amando e un reducido grupo de outros cinco campesiños aproximadamente , optaban por comprarllelas ás ordes relixiosas que herdaran o patrimonio da Marquesa.
Este grupo e mediante mediación de Amando, conseguiron un prezo que rondaba as 250 pstas por ferrado, un diñeiral para a época pero que non se comparará ás mais de 1000 pstas por ferrado que tería que pagar o resto de campesiños unha vez perdido o xuízo que eles, mal asesorados, comezaran.
Anos mais tarde repitese unha situación moi similar, senon identica, coas terras das Enchousas que pertencían á duquesa de Pardo-Bazán.Amando, unha vez compradas as terras, ofrecelles aos seus antigos arrendatarios a opción de ocupar libremente unha parcela a cambio de el poder traballar tranquilamente no resto dos terreos. De novo mal aconsellados, paradoxicamente polos mesmos que perderan o litíxio polas terras de San Sadurniño, os paisanos resistense a salir.Este feito conlevará que se produzan unha serie de deshaucios pola forza que colleron sona inclusive na prensa nacional.

Galicia o la supervivencia del feudalismo rural

 Esta nova saía no Pais en 1986, enfocada dende o punto de vista dos campesiños, que para variar, non coínde co que conta o empresario e a súa familia, que foi victima dun acoso constante pola adquisición legal desas terras, cando os seus arrendatarios historicos negabanse a facelo coa intención de ampararse nun dereito inexistente que lles meteran na cabeza.


POR QUE BOHAL?

Ambalas dúas marcas ,coas que traballan as explotacións fundadas por este home, estan rexistradas como BOHAL.Sen embargo non era este o nome inicialmente escollido senon que foi o resultado de un cumulo de azares.

Os primeiros meses, a granxa funcionou co nome orixinal da marca, ROCAS (Romero Castrillón), pero por mor dunha denuncia tramitada dende Sevilla, vironse obrigados a cambiala.Dende Madrid(lugar onde se solucionaban os problemas burocráticos nos tempos da dictadura), deciuse poñer a marca BOAL que lles cedera o traballador ministerial, Valentín Gonzaléz Romero. Non obstante, o nome da marca coincidía cun pobo Asturiano , polo que vironse obrigados a intercalarlle un h.

Marca da primera explotación, Granja Romero S.A

A VISITA DO MINISTRO

Unha vez a granxa dispuña dos medios suficientes como para establecerse como empresa e pasar a uns niveis de venta  maires, faltaba solucionar a parte burocrática do asunto.Para legalizar a explotación facian falta as firmas do ministro de agricultura e do ministro da gobernación. Amando foi recibido polo ministro de agricultura e unha vez lle espuxera o seu caso, o señor Diaz-Ambrona comprometeuse a asinar o documento,conseguila a firma do outro ministro e mesmo ir a inaugurala sempre que conseguise o consentimento dunha autoridade ferrolá.

Pasou dias e dias acudindo ao despacho desta autoridade co fin de que o recibise e tras moito insistir conseguiu unha reunión con el, na que obteria o seu visto bó.

Pasado un tempo, tomariase a fotografía enriba mostrada que atestigua que o ministro cumprira a súa palabra.

O SEU LEGADO

Na actualidade encontrase xubilado, ainda que segue exercendo como conselleiro da empresa, da cal é presidenta a súa muller Celina e son socios os seus tres fillos: Celina, Amando e Gelasio.

A pesar de que a historia de este home daría para escribir un libro extenso, co exposto hasta agora pareceme suficiente para facerse unha idea dunha figura que soupo aprobeitar as oportunidades que se lle presentaron.